فصل اول : کلیات

 مقدمه

 پرسش اصلی تحقیق 1 . 1

 بیان مساله 1 . 2

 سوابق مربوطه 1 . 3

 فرضیه ها 1 . 4

 اهداف تحقیق 1 . 5

 فصل دوم : معرفی منابع و مأخذ

 بررسی و معرفی منابع و مأخذ 2 . 1

 سفرنامه ها 2 . 2

 عکس ها و تصاویر 2 . 3

 کتب 2 . 4

 فصل سوم : اهمیت پوشش و حجاب

 پوشاک زنان ایرانی در ادوار مختلف 3 . 1

 پوشاک از دیدگاه جامعه شناسی 3 . 2

 پوشاک به عنوان شناسنامه هویت ساز 3 . 3

 ار تباط رنگ پوشاک با فرهنگ جامعه و طبقات اجتماعی 3 . 4

 پوشاک به مثابه نعمت اللهی 3 . 5

 تاثیر جغرافیائی محیط زیست با پوشاک 3 . 6

 فصل چهارم : لباس زنان در آئین مقدس اسلام

 پوشش و حجاب زن از دیدگاه اسلام 4 . 1

 اهمیت حجاب در اسلام 4 . 2

 آثار حجاب و پوشش 4 . 3

 فصل پنجم : لباس ارامنه

 لباس ارامنه در دوره ی صفویه 5 . 1

 پوشاک زنان فریدن 5 . 2

 تزئینات زنان فریدن 5 . 3

 پوشاک مردان فریدن 5 . 4

 پوشاک مردان فریدن در موقع کار 5 . 5

 پاپوش های ارمنیان فریدن 5 . 6

 فصل ششم : پوشاک در ادوار مختلف

 پوشاک ایرانیان در ادوار مختلف 6 . 1

 دیدگاه پادشاهان صفوی به اروپائیان و حضور آنها در ایران 6 . 2

 اروپائیانی که لباس ایرانی می پوشیدند 6 . 3

 فصل هفتم : بافته های ایرانیان

 بافته های ایرانیان در عصر صفویان 7 . 1

 پارچه بافی دوره صفویه 7 . 2

 توجه شاهان صفوی به پارچه بافی 7 . 3

 قلمکار در دوره صفویه 7 . 4

 منسوجات گلدوزی شده دوره صفویه 7 . 5

 قلابدوزی دوره صفویه 7 . 6

 فصل هشتم : لباس زنان

 پوشش زنان در دوره صفویه 8 . 1

 پوشش سر زنان در دوره صفویه 8 . 2

 پوشش پای زنان در دوره صفویه 8 . 3

 ویژگی لباس زنان دوره صفویه 8 . 4

 زیروآلات زنان صفویه 8 . 5

 پوشاک زنان در ایام سلطنت شاه عباس اول صفوی 8 . 6

 پوشاک زنان ارامنه جلفای اصفهان و زنان یهودی در زمان سلطنت شاه عباس اول 8 . 7

 پوشاک زنان زردتشتی در دوره صفویه 8 . 8

 پوشاک زنان در زمان سلطنت شاه صفی 8 . 9

 پوشاک زنان در زمان سلطنت شاه سلیمان 8 . 10

 پوشاک زنان در زمان سلطنت شاه سلطان حسین صفوی 8 . 11

 فصل نهم : لباس مردان در دوره صفویه

 تن پوش مردان دوره صفویه 9 . 1

 پوشش سرمردان دوره صفویه 9 . 2

 پوشش پای مردان دوره صفویه 9 . 3

 زیورآلات مردان در دوره صفویه 9 . 4

 پوشاک نبرد مردان در دوره صفویه 9 . 5

 پوشاک قورچیان در دوره صفویه 9 . 6

 فصل دهم : لباس و پوشش دوره صفویه از دیدگاه جهانگردان

 پوشش و لباس مردان و زنان ایران در دوره صفویه به نوشته شاردن جانگرد اروپائی 10 . 1

 لیاس و پوشش مردان و زنان ایران در دوره صفویه به نوشته تاورینه جهانگرد اروپائی 10 . 2

 لباس و پوشش مردان و زنان ایران در دوره صفویه به نوشته پیتردلاواله جهانگرد اروپائی 10 . 3

 پوشش در دوره صفویه به نوشته کمپر جهانگرد اروپائی 10 . 4

 فصل یازدهم : نتیجه گیری

 ضمائم و پیوستها 11 . 1

 فهرست منابع و مأخذ 11 . 2


مقدمه :

 انگیزه پدید آوردن پوشاک و اختراع جامه، ناشی از نیاز آدمی به دفاع تن خود در برابر عوارض طبیعی به ویژه سرما و گرما بوده است. اما همان طور که هر وسیله زندگی، هنگامی که پا از دایره رفع نیازهای ابتدایی و نخستین بیرون بگذارد، حالت تفنن به خود می گیرد و در طول زمان از شکل اولیه و صورت ساده خود بیرون می آید و وسیله هنرنمایی و ابراز سلیقه می گردد، تن پوش آدمیان نیز در سرگذشت بس شیرین خود به مقتضای اقلیم زیست و محل زندگی، میزان درجه تمدن و فرهنگ، عقاید مذهبی و آداب و رسوم، دستخوش دگرگونیهای بی شمار و شگفت انگیزی شده است که عوامل اجتماعی و اقتصادی و ارتباطی به ویژه سلیقه و ابتکار پوشندگان در تکامل و تنوع آن سهم بسزایی داشته است. بررسی تحول پوشاک نه تنها از نظر تاریخ و هنر قابل اهمیت است، بلکه از دیده جامعه شناسیو فهم روانشناسی ملتها نیز بسیار اهمیت دارد. در محاسبه ملی ایرانیان، شاهنامه فردوسی توسی، استفاده از پوست و موی جانوران برای پوشانیدن تن و بر، به زمان هوشنگ پیشدادی نسبت داده شده است ولی آموختن رشتن پشم و تافتن نخ و بافتن پارچه و دوختن جامه از جمشید جم آن شهریار مبتکر دوران اساطیری است که بسیاری از اختراعهای دیگر نیز به نسبت داده شده است.

دگر پنجه اندیشه جامعه کرد
   

که پوشند هنگام جنگ و نبرد

ز کتان و ابریشم و موی رقز
   

قصب کرد برمایه دیبا و خز

بیاموختشان رشتن و تافتن
   

تبار اندرون پود را بافتن

چو شد بافته، شستن و دوختن
   

گرفتند از اویکسر آموختن

چو این کرده شد ساز دیگر نهاد
   

زمانه بدوشاد و او نیز شاد

 

به طور بررسی داستان تاریخی پوشاک و پوشش، جدا از بررسی تمدن و تاریخ اجتماعی و اعتقادی بشر امکان پذیر نیست، زیرا پوشاک مبین تحولات یک جامعه و در عین حال بیانگر تفاوت های است که میان اقشار آن جامعه وجود دارد.

 پیشاز تاریخ و تاریخ متکی به باستان شناختی است؛ باستان شناختی خود دنباله ی تاریخ طیبی است. با کمک باستان شناسان می توان پیشرفت بشر را دوره های پیش از تاریخ و دوران تاریخی تعقیب کرد؛ باستان شناسان نیز از طریق مدارک و اسناد مکتوب (در نقاطی که خط مورد استفاده قرار گرفته است) یا از طریق آثار باقی مانده (نقاشی، مجسمه، نقش برجسته)، البته در نقاطی که خط دیرتر کاربرد پیدا کرده اطلاعاتی را در اخیتار ما قرار می دهند. و از روی آنها پی می بریم که انسان در آغاز آفرینش نیازی به پوشش تن و سر نداشته زیرا بدنش پوشیده از مو بوده ولی در نتیجه ی تکامل و کم شدن موهای روی پوست بدن، که به لحاظ تاثیر اوضاع طبیعی رخ داده بود احساس نیاز به پوشاندن تن و سر برای دفاع از خود در مقابل گرما و سرما و سایر عوامل طبیعی در او قوت گرفت.

 همان طور که بشرمراحل اولیه ی تمدن را طی می کرد و پوشش او نیز همانند وسایل و تجهیزات زیست محیطی اش با دیگر جنبه ی تفنن و آرایش یافت و به مقتضای اوضاع طبیعی و اقلیمی، میزان درجه تمدن و فرهنگ، عوامل اجتماعی و اقتصادی و اعتقادی در طی قرون و اعصار تغییر شکل داد تا اینکه وسیله ای شد برای ابزار سلیقه و نماد اختلاف طبقاتی؛ یعنی قطع نظر از احتیاج و تغییرات جوی – محیطی، تغییرات فرا و جنس تن پوش را موجب شد، و به لحاظ میزان درجه یتمدن و تسلط حکومت ها، کم کم تن پوش شکل معینی پیدا کرد سبب به وجود آمد مُد شد؛ مُد، از دیرباز تابع قدرت و تمدن ملت ها بوده است؛ و در هر دوره ای از تاریخ، بشر تابع یکی از حکومت های قدرتمند؛ مثلاً تمدن مصر و پوشاک آن که یکی از قدیمی ترین تمدن ها و مظاهر آن می باشد بوده هنگامی که ایران به دلیل قدرتمند بودن مهد تمدن مشرق زمین و حتی جهان آن روز (عهد باستان) به شمار می آمده بیش تر ملل آن روز خواه ناخواه تابع آداب و رسوم و فرهنگ و تمدن ایران زمین بوده اند کشفیات جدید باستان شناسی از نفوذ یکی از مظهرهای تمدن ایران یعنی تن پوش و مُد ایرانی در نقاط مختلف حکایت می کند.

 بنابراین مطالعه و تحقیق درباره پوشش تن آدمیان از آغاز تا امروز مستلزم مطالعه و تحقیق درباره چگونگی متحول شدن بشر و محیط زیست اش و اوضاع اجتماعی و فرهنگی او به طور کلی متمدن شدن او دارد.