چکيده
اصول اخلاق حرفه‌اي از دغدغه‌هاي بسيار مهم مشاوره و روان درماني است، چرا كه مشاوران و روانشناسان روزانه با مسايلي مواجه مي‌شوند كه مرتبط با اصول اخلاقي و حرفه‌اي است. مهمترين وظيفه ي متخصصان بهداشت رواني، بالا بردن سطح سلامت مراجعان است. نظام نامه‌هاي اخلاقي، جهت انسجام اين روند و حمايت از متخصصان به وجود آمده است. ايـن قـوانين بـه عنـوان راهنما و راهگشاي چالش‌هاي اخلاقي و حرفه‌اي هستند. در اين پژوهش، نظام نامه اخلاقي سازمان نظام روانشناسي و مشاوره و قوانين مربوطه مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. با توجه به نظام نامه اخلاقي سازمان نظام روانشناسي و مشاوره و مواد قانوني، روانشناسان و مشاوران در كنار اصل اخلاقي، ملزم به حفظ اسرار مراجعين خود هستند. بر همين اساس، چنانچه روانشناس يا مشاور اسرار مراجعين خود را افشا نمايد، مسؤوليت قانوني متوجه اوست، البته بايد توجه داشت که رازداري امري نسبي است و ممکن است شرايطي به وجود آيد که متخصص به موجب قانون ملزم به نقض رازداري و افشاي اطلاعات مراجعين خود شود. صداقت و امانت‌داري در گزارش متون و اسناد به منابع رعايت گرديد. اين مطالعه حاکي از آن است که رازداري و حفظ حريم خصوصي مراجعين موضوعي است که در ايران مغفول مانده است، در اين خصوص کاستيهاي قابل توجهي در نظام نامه اخلاقي و قوانين وجود دارد که با توجه به مسائل و چالش‌هاي جديد نيازمند بازنگري هستند. ضمناً لازم است مباحث اخلاق حرفه‌اي و رازداري در سرفصل‌هاي آموزشي و دوره‌هاي بازآموزي مد نظر قرار گيرد.
١. مقدمه
اخلاق حرفه‌اي (Professional Ethics) به چگونگي رفتار، ادب و عمل شخص هنگام انجام کار حرفه‌اي ميپردازد. به عبارت ديگر اخلاق حرفه‌اي مجموعه‌اي از اصول و استانداردهايي است که از علم اخلاق گرفته شده و رفتار افراد و گروه ها را در يک ساختار حرفه‌اي تعيين مي‌کند. حرفه‌هاي گوناگون بر حسب نوع وظيفه و حساسيت آن ها، معيارهاي اخلاقي متفاوتي دارند. آشنايي با اين معيارهاي اخلاقي و پايبندي به آن ها موجب افزايش کيفيت خدمت رساني و ارتقاي جايگاه آن صنف يا سازمان و به تبع آن تعالي اخلاقي افراد شاغل مي‌شود (١). به کارگيري اصول و معيارهاي اخلاقي محدوديت نيست، بلکه مي‌تواند کاربست تکنيک‌هاي درماني را بهبود بخشد (٢).
ضوابط اخلاق حرفه‌اي در حوزه مشاوره و روان درماني، دامنه وسيعي دارد که معمولاً حداقل استانداردهاي رفتار درمانگر را مشخص مي‌کند و سعي دارد از رفتارهاي ممنوعه جلوگيري نمايد. نظام نامه اخلاقي سازمان نظام روانشناسي و مشاوره (مصوب شهريورماه ١٣٨٦ ش .)، استانداردها و ضوابط اخلاق حرفه‌اي را اين گونه تعريف مي‌کند: «مجموعه‌اي از مقررات و ضوابط ايجابي و سلبي که با تمرکز بر شرايط خاص حرفه اي، روانشناسان و مشاوران را ملزم به انجام دادن رفتار يا رفتارهايي معين و يا اجتناب از رفتار يا رفتارهايي خاص ميسازد. اين استانداردها عبارتند از: ١ـ صلاحيت ؛ ٢ـ مسؤوليت ؛ ٣ـ روابط حرفه اي؛ ٤ـ رازداري؛ ٥ـ تشخيص، ارزيابي و تفسير آزمون‌هاي روان شناختي؛ ٦ـ مداخله‌هاي روان شناختي؛ ٧ـ پژوهش و انتشار؛ ٨ـ آموزش، کارورزي و نظارت ؛ ٩ـ حل و فصل مسائل و تعارضات اخلاقي.»
روانشناسان معتقدند که براي ايجاد اتحاد درماني با مراجع (Therapeutic Alliances with Clients)، رازداري يکي از ارکان مهم است. به همين دليل مراجعين بايد هنگام بيان مشکلات و نگرانيهاي خود از رازداري و حفظ حريم شخصي خود مطمئن بوده تا بتوانند به مشاور خود اعتماد کنند (٨). به طور کلي رازداري نخستين گام براي شروع يک رابطه درماني است که روانشناسان و مشاوران بايد توجه کافي بدان داشته باشند.
. ضرورت اصول و ضوابط اخلاقي در رشته روانشناسي
اصول و ضوابط اخلاقي در رشته روانشناسي را از چند جهت مي‌توان ضروري دانست :
١- نياز به اين اصول و ضوابط اخلاقي از اين جهت که روانشناسي به صورت يک حرفـة مستقل درآمده است، احساس مي‌شود. روانشناسان ادعا مي‌کنند اطلاعاتي در مورد انسان دارند که متخصصين حرفه‌هاي ديگر ندارند و همچنين تکنيک ها و روش‌هايي بر اساس اين دانش را مي‌دانند که ديگران نمي دانند. از اين رو مردم از روانشناسان انتظار دارنـد کـه بـه يـک حـداقل اصول اخلاقي پاي بند باشند و همچنين به آنهـا صـدمه نزننـد. هـدف اصـول و ضـوابط اخلاقـي اطمينان از اين امر است که روانشناسان توانايي ها، دانـش و تخصـص خـود را بـه طـور صـحيح بکار ميبرند.
- با گسترش حرفه و افزايش تعداد متخصصين در موقعيت‌هاي شغلي متفاوت، احتمـال پيش آمدن مسائل و موارد اخلاقي بيشتر مي‌شود. ضوابط اخلاق حرفـه‌اي مشـخص مي‌تواننـد متخصصين حرفه را به اين مشکلات و مسائل حساس نمايند.
٤- وجود ضوابط اخلاق حرفه‌اي در نگرش عموم نسبت به حرفه تأثير مثبت مي‌گذارد.
٥- ضوابط اخلاق حرفه‌اي به مردم نشان مي‌دهد که متخصصـين حرفـه
مسائل اخلاقي.
- در نظر گرفتن يک تفاهم نامه براي آزمايش ابعاد اخلاقي براي جلسات گذشته و آينده جهت جلوگيري از انحرافات اجتماعي در ميان متخصصان پرمشغله، افزودن سوالي در زمينه موارد اخلاقي احتمالي با تذکرات موردي.
- بصيرت و آگاهي مشاور/روانشناس در خصوص ارزش ها و انگيزه هايش (اصول و فلسفه شخصي فرد در ارتباط با حرفه اش )، داشتن انگيزه‌هاي نوع دوستانه و مشاور/ روانشناس با فضيلت، دلسوزي واقعي براي مشکلات انسان و تعهّد راسخ براي خدمت به بشريت اساس و زير بناي حساسيت اخلاقي را تشکيل مي‌دهد.
- آمادگي با آموزش رسمي در
گام دوم : تشخيص و شناسايي نوع مشکل و راهکارهاي ممکن (تعريف و تبيين تضاد اخلاقي و راهکارها)
- سازمان دهي همه اطلاعات ضروري و پرداختن به شناسايي مقوله گسترده اخلاقي که در اين موقعيت ارائه مي‌شود.
- طبقه بندي نوع مشکل اخلاقي، سپس فهرست کردن راه‌هاي عملي احتمالي که به ذهن مشاور/روانشناس ميرسد.
- بارش فکري مشاور/روانشناس در باره راه‌هاي احتمالي برخورد با موقعيت (گزينش بدون سانسور)، سپس ارزيابي و حذف گزينش ها.
گام سوم : مراجعه به و مرور نظام نامه اخلاقي و استانداردها و ضوابط اخلاقي
- مراجعه به نظام نامه اخلاقي براي تعيين چگونگي کاربرد آن پس از تشخيص مسئله اخلاقي و گزينش خود. راهنماي اخلاق و رفتار حرفه‌اي در روانشناسي باليني (براي روانشناسان، مشاوران و روانپزشکان )
گام چهارم : بررسي اطلاعات و ادبيات اخلاقي مربوط به موضوع (بررسي آراء متخصصين اخلاق )
- مراجعه به کتب و مقالات متخصصان بهداشت رواني ديگر که درگير همان مسئله اخلاقي بوده اند.
- شناخت تاليف ها يک ضرورت است.
-١. اصول رازداري و حريم خصوصي
٣-١-١. رازداري (Confidentiality): سازمان بين المللي استانداردسازي، رازداري را اين گونه تعريف مي‌کند: «اطمينان از اين که اطلاعات، تنها
٣-١-٢. حريم خصوصي (Privacy): حريم خصوصي از مباحث مهم و عام اخلاق است که در حوزه اخلاق حرفه‌اي نيز بايد مد نظر قرار
-١-٣. اسرار حرفه‌اي (Professional secrets) و افشاي آن : سر (راز) يعني امري که انسان آن را در درون خود مخفي نگه ميدارد و حاضر به بازگوکردن و افشاي آن نيست. منظور از راز حرفه‌اي اين است که اشخاص از راز و سر افراد به مناسبت حرفه
-٢. چارچوب رازداري
در اين گفتار، رازداري در چارچوب موضوعي، شخصي و زماني مورد بررسي قرار مي‌گيرد:
٣-٢-١. چارچوب موضوعي: سر، شامل اطلاعاتي است که خود مراجع تمايلي به افشاي آن ها ندارد (هرچند از نظر درمانگر ممکن است اين مسائل بسيار معمولي باشد و چيز مهمي به حساب نيايد). هرگونه اطلاعاتي که از بيمار/ مراجع به دست مي‌آيد، محرمانه محسوب مي‌شود و مي‌توان آن را به شرح ذيل دسته بندي کرد: اطلاعاتي که خود
-٢-٢. چارچوب شخصي: متخصصين روانشناسي و مشاوره به مقتضاي حرفه شان، امين رازهاي مراجعين خود هستند. اين متخصصان بر اساس تقدس حرفه‌اي خويش موظف به حفظ اسرار مراجعان خود هستند و افشاگري آنان، تخلف از سوگندي است که ياد کرده اند. قانونگذار مرتکبان جرم افشاي سر را همه کساني ميداند که به مناسبت شغل خود محرم اسرار مردم مي‌شوند و به خاطر اعتماد و اطمينان مردم به آنان، گاه اسرارشان را بازگو مي‌کنند و يا
٣-٢-٣. چارچوب زماني: تعهد روانشناسان و مشاوران به رازداري، همچون پزشکان، با پايان يافتن ارتباط متخصص و مراجع، مرگ بيمار
-٣. تعهد درمانگر و مشاور به عدم افشا
يکي از مباني مهم حقوق اسرار، «تعهد به عدم افشا» است (١٩). از فردي مي‌توان انتظار عدم افشا داشت که به موجب قانون بر اين امر تعهد داشته باشد که در حقوق ايران، اين تعهد مبناي اخلاقي و قانوني دارد. همانطور که قبلاً نيز ذکر شد، بند چهارم منشور اخلاقي روانشناسان و مشاوران، آنان را ملزم به رازداري و عدم افشاي اسرار مراجعين ميداند. به دليل تبعات ناشي از افشاي
-٤. استثنائات وارد بر رازداري و حفظ حريم شخصي
اصل رازداري روان درمانگران و مشاوران را متعهد مي‌کند اسرار مراجعين خود را به هر طريقي (اعم از نوشتن، گفتن، اشاره کردن و...) نزد اشخاصي که صلاحيت آگاهي از آن را ندارند (اطلاع يک شخص فاقد صلاحيت نيز کفايت مي‌کند)، افشا نکنند. رازداري
٤-١. رضايت مراجع : در اصطلاح حقوقي، رضايت صاحب راز عبارت است از تمايل قلبي و موافقت وي به افشاي اسرارش (١٩). در اين صورت، رضايت وي وقوع جرم را منتفي ميسازد و در اين حالت مسؤوليتي متوجه مرتکب آن نيست.
-٤-٢. وجود خطر جاني براي مراجع يا ديگران : يکي ديگر از استثنائات وارده بر اصل رازداري، افشاي اسرار مراجع در مواردي است که براي مراجع و يا ديگران خطر جاني در پي داشته باشد، اين استثنا در سه بخش ديگرکشي، خودکشي و کودک‌آزاري و بدرفتاري با کودک
٤-٢-٢. خودکشي (Suicide): ارزيابي خطر خودکشي يکي از پيچيده ترين و دشوارترين تکاليف باليني در حوزه روانشناسي و روان پزشکي است. معيارهاي تخصصي براي ارزيابي خطر خودکشي وجود دارد، اما فقط متعاقب ارزيابي روان شناختي جامع
-٢-٣. کودک‌آزاري و بدرفتاري با کودک ( Child Abuse Child Maltreatment &): پديده کودک‌آزاري جنبه جهاني دارد و همه جوامع به شکلي از اين پديده مجرمانه و مغاير با کرامت انساني اطفال رنج ميبرند. ماده ٣٠ پيمان نامه حقوق کودک (مصوب نوامبر ١٩٨٩ مجمع عمومي سازمان ملل متحد) (دولت جمهوري اسلامي ايران در اسفند ١٣٧٢ با «قانون اجازه الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به کنوانسيون حقوق کودک» و با تصويب مجلس شوراي اسلامي و تأييد شوراي نگهبان رسماً اين کنوانسيون را پذيرفت ) مقرر ميدارد: «هيچ کس حق اذيت
-٤-٢. حکم قانون يا مراجع قضايي: در حرفه پزشکي، با توجه به اين که رازداري امري نسبي است ؛ مواردي در قانون آمده است که پزشکان و مشاغل وابسته، موظف به ارائه اطلاعات بيماران به حکم قانون يا مراجع قضايي هستند، به طور مثال
-٥. حدود افشاي قانوني اسرار
زماني که براي متخصصين سلامت محرز گرديد که وظيفه دارد اطلاعاتي را فاش کنند، دو نکته بايد مدنظر قرار گيرد، اين که اين اطلاعات در اختيار چه کسي/ کساني و به چه ميزان قرار گيرد.
چنين به نظر ميرسد که فقط کساني بايد
-٦. دسترسي به پرونده ها و مدارک مراجعين
از پرونده مراجعين به عنوان يکي از مهم ترين مدارکي ياد مي‌شود که حاوي حساس ترين اطلاعات تشخيصي و درماني افراد است. اين پرونده ها از جهت فيزيکي، جزء مايملک و دارايي بيمارستان ها يا مراکز مشاوره و کلينيک‌هاي روان درماني است، ولي از
-٧. رازداري و تکنولوژيهاي جديد
از مسائل جديد در دهه اخير، که حوزه رازداري و حريم خصوصي را با چالش‌هايي مواجه ساخته است، توسعه و گسترش فناوريهاي ارتباطي جديد است. فناوريهاي
هرچند که مواد فوق الذکر به افشاي اسرار به طور کلي (که اعم از افشاي سر حرفه‌اي مي‌باشد)، اشاره کرده است، اما در خصوص افشاي اسرار از طريق تکنولوژيهاي جديد قابل استناد است.
در مجموع به نظر ميرسد استفاده از تکنولوژيهاي جديد مي‌تواند بسيار مفيد و کمک کننده باشد، اما اين پيشرفت ها مي‌تواند مراجعين را در معرض خطر نقض حريم خصوصي اطلاعاتيشان قرار دهد که در ايران توجه کمي به اين موضوع شده است، لذا بايد در کنار بهره گيري از اين ابزارها، رازداري و حفظ حريم خصوصي افراد نيز مد نظر قرار گيرد.
٣-٨. مسؤوليت ناشي از افشاي اسرار حرفه‌اي
به دنبال افشاي اسرار مراجعين، سه نوع مسؤوليت براي روانشناسان يا مشاوران ايجاد مي‌شود که شامل مسؤوليت انتظامي، کيفري و مدني است و هيچ کدام مانع يکديگر نيستند.
٣-٨-١. مسؤوليت انتظامي: غرض از رسيدگي انتظامي، صيانت از حقوق معنوي صاحبان و شاغلان در آن حرفه (در اينجا روانشناسان و مشاوران ) و در واقع حمايت از حقوق صنفي است. زماني با مسؤوليت انتظامي مواجه هستيم که فعل مرتکب در مقام نقض قوانين و مقررات، اصول اخلاق حرفه‌اي يا موازين علمي و فني بوده و موجب هتک حرمت آن جامعه صنفي شده باشد (٢٩).
در ماده ٤ آيين نامه انتظامي رسيدگي به تخلفات صنفي حرفه‌هاي پزشکي و وابسته در سازمان نظام پزشکي جمهوري اسلامي ايران مصوب ١٣٨٣
-٨-٢. مسؤوليت کيفري: دکتر جعفري لنگرودي در کتاب ترمينولوژي حقوق (١٣٤٦ ش .)، مسؤوليت کيفري را اين گونه تعريف مي‌کند: «مسؤوليت مرتکب جرمي از جرائم مصرح در قانون را گويند و شخص مسؤول به يکي از مجازات‌هاي مصرح در قانون خواهد رسيد.» براي تحقق اين نوع از مسؤوليت، سه رکن مادي، قانوني و معنوي لازم است، يعني وجود فعل يا ترک فعل با سوء نيت
-٨-٢-١. رکن مادي: افشاي سر رکن مادي جرم افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي است و مقصود از آن آشکارنمودن سر و مطلع ساختن ديگران از وجود
٢-٢. رکن قانوني: عنصر قانوني جرم افشاي اسرار
٣-٨-٢-٢-١. شخصيت مرتکب : يکي از مهم ترين ارکان و شرايط تحقق جرم افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي، شخصيت خاص و ويژه مرتکب اين جرم است. ماده ١٥١ قانون تعزيرات و مجازات‌هاي بازدارنده در مقام بيان جرم افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي است. بنابراين مرتکب جرم افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي بايستي از جمله کساني باشد که به مناسبت شغل يا حرفه خود «محرم اسرار» مي‌شوند
-٨-٢-٢-٢. وجود سر: يکي ديگر از شرايط و عناصر اختصاصي جرم افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي، وجود سري است که بايد افشا شود. به عبارت ديگر براي تحقق بزه مزبور ضروري است آنچه که افشا مي‌شود، سر باشد و اگر چيزي که فاش گرديده شده سر نباشد، بزه افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي تحقق نخواهد يافت. موضوع جرم افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي سر مي‌باشد
-٢-٣. غير مجازبودن افشاي سر: از ديگر شرايط اختصاصي براي تحقق بزه افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي اين است که افشاي سر به موجب قانون تجويز نشده باشد. به عبارت ديگر افشاي سر در غير از مواردي باشد که قانونگذار
-٢-٣. رکن معنوي: در جرم افشاي اسرار حرفه‌اي و شغلي (همچون ساير جرائم )، اراده و ارتکاب فعل براي تحقق بزه مزبور ضروري است. قصد مجرمانه (سوء نيت ) عامل ديگر براي تحقق عنصر معنوي مي‌باشد و از آنجا که جرم مزبور از جرائم عمدي است و تحقق عمد ناظر به آن است که مرتکب رازي را که به او سپرده و مکلف به حفظ
٨-٣. مسؤوليت مدني: اين مسؤوليت به عنوان شاخه‌اي از مسؤوليت حقوقي، عبارت است از تعهد و الزامي که شخص به جبران خسارت وارده به ديگري دارد. در هر موردي که شخص موظف به جبران خسارت ديگري باشد، در برابر او مسؤوليت مدني دارد يا ضامن است (٣٣). در حقوق ايران، در خصوص ضمانت اجراي مدني ناشي از افشاي اسرار حرفه‌اي به جز قواعد عام قانون مسؤوليت مدني مصوب ١٣٣٩ مقررات ديگري موجود نيست.
٣-٩. مراجع صالح به رسيدگي
رسيدگي به خواسته خواهان (يا شاکي در پرونده‌هاي کيفري) مستلزم رعايت تشريفات آيين دادرسي و اقامه دعوي نزد مرجع صالح است و چنانچه دعوي در مرجع غير صالح مطرح شود، با قرار عدم صلاحيت مواجه خواهد شد، لذا تشخيص دادگاه صالح حائز اهميت بوده
طرح شود، که به هريک از آنان به تفکيک در زير اشاره خواهد شد:
٣-٩-١. مرجع صالح به رسيدگي به تخلفات انتظامي:
قانون تشکيل سازمان نظام روانشناسي و مشاوره جمهوري اسلامي ايران مصوب ١٣٨٢، رسيدگي به تخلفات انتظامي را در صلاحيت هيأت بدوي رسيدگي به تخلفات صنفي و حرفه‌اي سازمان نظام روانشناسي و مشاوره مستقر در محل اشتغال روانشناس يا مشاور ميداند. در مواد ١٩ و ٢٠ اين قانون آمده است :
ماده ١٩: به منظور رسيدگي به تخلفات صنفي و حرفه‌اي شاغلين روانشناسي و مشاوره، هيأت مرکزي رسيدگي به تخلفات صنفي و حرفه‌اي در سازمان مرکزي و هيأت‌هاي بدوي در مناطق تشکيل مي‌گردند.
-٩-٢. مرجع صالح به رسيدگي به جرم افشاي اسرار حرفه اي: قانون آيين دادرسي کيفري (مصوب ١٣٩٢ با اصلاحات ١٣٩٤)، دادگاه کيفري دو که جرم افشاي اسرار حرفه‌اي در حوزه آن واقع شده است، را صالح به رسيدگي به اين جرم ميداند.
-٩-٣. مرجع صالح به رسيدگي به خسارات ناشي از افشاي اسرار حرفه اي: در خصوص رسيدگي به خسارات ناشي از افشاي اسرار شغلي، دادگاه حقوقي عمومي محل اقامت خوانده (محل فعاليت روانشناس يا مشاور)، صالح به رسيدگي است. مواد ١٠ و ١١ قانون آيين دادرسي مدني مصوب ١٣٧٩ آمده است :
ماده ١٠: رسيدگي نخستين به دعاوي، حسب مورد در صلاحيت
. يافته ها
به طور کلي روانشناسان و مشاوران به موجب بند ٢-٢ نظام نامه اخلاقي سازمان نظام روانشناسي و مشاوره (١٣٨٦ ش.)، موظف هستند از قوانين و مقررات مرتبط با حوزه شغلي خود مطلع باشند: «روانشناسان و مشاوران در چارچوب قوانين و مقررات جاري کشور فعاليت مي‌کنند، بر همين اساس لازم است با قوانين مرتبط با حوزه فعاليت خود آشنايي کامل داشته باشند.»
در ايران تنها يک تحقيق به بررسي ميزان آگاهي روانشناسان و مشاوران از اصول اخلاق حرفه‌اي
. بحث
نحوه برخورد با اسرار مراجعين، نه تنها کيفيت رابطه درماني، بلکه در سطحي وسيع تر بر سلامت عموم جامعه نيز اثرگذار خواهد بود، اين تأثير برخاسته از اعتماد مراجعين به روانشناسان و مشاوران و قداست ذاتي اين حرفه است.
مشاوره و درمان مؤثر، نيازمند اطلاعات صحيحي است که بايد در اختيار متخصص
. نتيجه گيري
هر شخصي مي‌تواند تحت عنوان روانشناس و مشاور آنچه را که به مردم ارائه مي‌دهد خدمات روانشناسي يا مشاوره بنامد. هر فردي نيز مي‌تواند تحت عنوان درمانگر، به درمان اختلال‌هاي رواني بپردازد. با توجه به ماهيت مشکلات رواني و در جهت پيشگيري از سوء استفادة افراد فاقد صلاحيت، ضروري است که متخصصين بهداشت روان در حيطه تخصص خود قوانين و مقرراتي را تدوين نمايند که مشخص کند چه کسي مي‌تواند به عنوان متخصص بهداشت روان با مردم کار کند و اين فرد چه خصوصيات و صلاحيت‌هايي از نظر علمي و اخلاقي بايد داشته باشد و چه خدماتي به عنوان خدمات بهداشت روان محسوب مي‌شود.
اخلاق يعني مطالعه استانداردهاي اجرا و قضاوت بر مبناي اصول اخلاقي. هر حرفه‌اي براي معرفي خود، تعيين حد و مرزهاي فعاليت، تعيين موضوع و تبيين جايگاه خود در جامعه، حفظ منافع مصرف کنندگان
منابع
1- ایمانی پور، معصومه. (1391). اصول اخلاق حرفه ای در آموزش. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 5(6)، 25-38.
2- ابراهیمیان، سيما و ساعد، اميد (1397). نظام‌نامه‌های اخلاق حرفه‌ای روانشناسان در کشورهای ایران، ایالات متحده آمریکا و آلمان: یک مطالعه تطبیقی. مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی, 12(43), 1–13.
3- کیانی، اردشیر، نوابی نژاد، شکوه، و احمدی نوده، خدابخش. (1387). ویژگی های شخصیتی و رعایت اخلاق حرفه ای در مشاوران و روان شناسان. اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی (اندیشه و رفتار) )، 2(8)، 79-90.
4. Kadivar M, Jannat Makan Z. Moral Dilemmas and Realistic Vision in the Field of Health with regard to Confidentiality. IJME 2014; 6(6): 56-63. [Persian]
5. Nourozi M, Salari P. Interacting with Media: The Importance of Patient Privacy. IJME 2015; 8(2): 86-89. [Persian]
6. Sheikhtaheri A, Kimiafar K, Barati Marnani A. Knowledge of Physicians, Nurses and Medical Record Personnel about Legal Aspects of Medical Records in Teaching Hospitals Affiliated to Kashan University of Medical Sciences. Health Information Management
2010; 7(2): 136-146. [Persian]
7. Fisher MA. Protecting confidentiality rights: The need for an ethical practice model. American Psychologist 2008; 63(1): 1-13.
8. Lustgarten SD. Emerging ethical threats to client privacy in cloud communication and data storage. Professional Psychology: Research and Practice 2015; 46(3): 154-160.
9. Parsa M. Medicine and patients' privacy. IJME 2009; 2(4): 1-14. [Persian]
10. Nazari Tavakoli S, Nejadsarvari N. Confidentiality: a comparative study between medical ethics principles and Islamic ethics. IJME 2013; 5(7): 40-54. [Persian]
11. Donner MB