اين مقاله در بخش اول به بررسي مفهوم ازدواج مي‌پردازد. به طور مختصر مي‌توان گفت ازدواج مهمترين فرآيند زندگي انسان است كه در اين مرحله انتخاب همسر صورت مي‌گيرد و مي‌توان گفت موفقيت در زندگي به موفقيت در اين مرحله گره خورده. در بخش دوم درباره‌ي اينترنت و ويژگي‌هاي آن و پيشرفت آن در چند دهه‌ي اخير كه به تغيير جهت گرايش جوانان به آشنايي با جنس مخالف از طريق اين تكنولوژي منجر شده است بحث مي شود. در بخش بعدي با پديده ازدواج اينترنتي آشنا مي‌شويم كه يكي از نوظهورترين انواع ازدواج است كه اولين بار در فرانسه مطرح شد. اين نوع ازدواج در سال‌هاي اخير در ايران هم رواج يافته است كه مقوله دوام و پايداري در ازدواج را تهديد كرده است. در قسمت بعد ادبيات نظري پژوهش بيان مي‌شود و در قسمت بعد آن به بررسي چارچوب نظري اين پديده و نگرش نسبت به آن از ديدگاه‌هاي نظري گوناگون در حوزه‌هاي متفاوت پرداختيم. همچنين به مقايسه ارتباط از طريق كامپيوتر با ارتباط چهره به چهره و تئوري‌هاي مختلف كه در باب گرايش افراد به ازدواج‌هاي اينترنتي مي‌باشد را بيان كرديم و بعد تأثيري كه اينترنت بر همسريابي افراد مي‌گذارد بيان شد و در ادامه تفاوت‌هاي بين مرد و زن نسبت به همسريابي اينترنتي را توضيح داده و بعد به آسيب‌شناسي پديده ازدواج اينترنتي پرداختيم و در آخر ويژگي‌هاي كلي كاربران سايت‌هاي همسريابي و وضعيت موجود سايت‌هاي همسريابي را بيان كرديم.

كليدواژه: همسريابي، ازدواج اينترنتي، ازدواج، فضاي مجازي.

مقدمه

ازدواج يك فرايند مهم در زندگي انسان هاست و در همه زمان‌ها و همه فرهنگ‌ها به شكل‌گيري زندگي فرد است كه در آن انتخاب همسر صورت مي‌گيرد و موفقيت در ديگر مراحل زندگي به موفقيت در اين مرحله بستگي دارد. درواقع مي‌توان گفت ازدواج مهم‌ترين گامي است که يک فرد در زندگي برميدارد و اين اقدام شايد همه زندگي فرد را از نو بسازد يا نابسامان کند، شايد وجود و شخصيت فرد را بنا کند و مايه رشد هر جنبه از اخلاق در فرد شود و يا سبب شکست فرد و افسردگي وي گردد. امر ازدواج از نظر اجتماعي به عنوان پيوندي باثبات و هدفمند ميان زن و مرد در بستر خانواده شناخته ميشود که در سال هاي پسين دست خوش تغيير و تحولاتي عميق در تمامي ابعاد شده است.

در سال‌های اخیر استفاده از اینترنت به بخش مهمی از زندگی انسان‌ها به ویژه نسل جوان تبدیل شده است. اینترنت با داشتن ویژگی‌های منحصر به فردی چون دسترسی آسان، گمنامی کاربران، سهولت استفاده و هزینه پایین به یکی از عمومی‌ترین رسانه‌های جهان بدل شده است. پیشرفت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و به طور کلی اینترنت و مظاهر عینی آن در قالب ابزارها و شیوه‌های نوین ارتباطی تحول عمیقی در سطوح مختلف زندگی اجتماعی و فعالیت‌های روزمره افراد جامعه ایجاد کرده است.

امروزه روش‌های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت افزایش یافته است. پست الکترونیک، پیام‌های کوتاه، چت‌روم ها، وبلاگ‌ها، شبکه های مجازی و...، روش‌هایی برای گسترش و حفظ روابط اجتماعی شده‌اند. روزانه نزدیک به یک میلیارد نفر در سراسر دنیا از طریق اینترنت با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند؛ اما بسياري از گزارش‌ها نشان مي‌دهد كه شيوه‌هاي گوناگون ارتباط در فضاي مجازي در پايين‌ترين سطح قرار مي‌گيرد.

ازدواج اينترنتي

با پدید آمدن محیط‌های جدید مختلط مانند دانشگاه و محل کار، گونه‌های جدید ازدواج به تبع این محیط‌ها شکل گرفته است. رفته رفته با ظهور پدیده‌های جدید ارتباطی مانند تلفن و اینترنت، هم نوع ارتباط در دوران آشنایی به قصد ازدواج تغییر کرد و هم پدیده‌ها شکل جدیدی از ازدواج را رقم زدند.

یکی از نوظهورترین این انواع، ازدواج اینترتی بوده که در چند سال اخیر رشد مضاعفی داشته است. مفهوم ازدواج اینترنتی مفهوم جدیدی است که از دهه ۱۹۹۰ وارد ادبیات عام فناوری اطلاعات و ارتباطات شده و در حقیقت به ازدواجی اشاره می‌کند

ادبيات نظري پژوهش

ازدواج‌هايي كه از طريق سايت‌هاي همسريابي صورت مي‌گيرد مفهوم ازدواج اينترنتي را خلق كرده است و در حقيقت به ازدواجي اشاره دارد كه طرفين با استفاده از قابليت‌هاي موجود در فضاي مجازي همديگر را مي‌شناسند و پس از تبادل اطلاعات متني، صوتي و تصويري با يكديگر، زمينه براي برقراري يك آشنايي در محيطي غيرمجازي فراهم مي‌شود. در نهايت رضايت طرفين است كه اساس ازدواج را شكل مي‌دهد.

سايت‌هاي قرار آنلاين امروزي تنها يك نوع مدرن از اولين آژانس‌هاي ازدواج در سالهای 1700 است، که به مردان تنهای مجرد با چاپ یک ستون تبلیغات خصوصیات فردیشان در روزنامه در یافتن همسر، کمک می کرد. مچ ، اولین سیستم همسریابی اینترنتی است که در سال 1995 به وجود آمد. در آغاز این سیستم بسیار ساده بود و افراد را بر اساس پروفایلهای شخصیشان که در آن دوست داشتن و دوست نداشتنهایشان را بیان می کردند به هم وصل می کرد؛ اما امروزه این سیستم ها توسعه زیادی یافته و خدمات ویژه ای به اعضای خود ارائه می کند.

چارچوب نظري

پدیده «ازدواج در فضای مجازی» و نگرش نسبت به آن را از دیدگاه‏های نظری گوناگون در حوزه‌های متفاوت می‌توان بررسی کرد. از یک‌سو در دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی، نظریاتی چون یادگیری اجتماعی، نظریۀ مشوق‏ها و تعارض‏ها، نظریۀ همسازی شناختی که به دنبال چگونگی شکل‌گیری نگرش افراد نسبت به این پدیده هستند، چارچوب نظری می‌توانند در نظر گرفته شوند و از سویی دیگر با نظرات جامعه‌شناختی چون نظریۀ کنش معقول، نظریۀ تأخر فرهنگی و کنش ارتباطی هابرمارس نیز به گونه‏ای این مسألۀ اجتماعی را می‌توان تبیین کرد؛ اما از آنجا که این پدیده از تبعات جهانی‌شدن و ورود این فناوری در ایران است و تغییرات سریع اجتماعی را به دنبال داشته است، در این مطالعه با استفاده از نظريات متفاوت به ازدواج را در فضای مجازی تبیین می‌کنیم.

ارتباط با کامپیوتر (CMC) و ارتباط چهره به چهره (FtF)

امروزه افراد با کامپیوتر و اینترنت، شبکه‏های روابط اجتماعی را به‌گونه‏ای متفاوت و بدون هم‌حضوری ‌گسترش دهند. در ارتباط کامپیوتر واسط، داشتن رابطۀ متقابل با دیگر شرکت‌کنندگان با تایپ پیام روی کیبورد یا با حرکت چهرک‌ها هدایت می‌شود. زبان استفاده‌شده در این شکل از تعامل نیز اغلب زبانی پر از علامت‌های اختصاری، سرنام‏ها، نمادهای تصویری و اصطلاحات خاصی است که در بین پیش‌کسوتان آن‌لاین مجرب متداول است.

تئوري‌هاي مربوط به رايش افراد به ازدواج اينترنتي

تئوري تصورات اجتماعي

اميل دورکيم، نخستين کسي بود که در مقاله اي باعنوان «تصورات فردي و تصورات جمعي» در سال ١٨٩٨ واژه تصورات اجتماعي را عنوان کرد .وي همان گونه که تفکرات فردي را از تفکرات جمعي متمايز مي کند ؛معتقد است که تصورات فردي بايد به عنوان مقوله اي رواني در نظر گرفته شود (هرزليچ، ١٩٧٠).

ولي سرژ موسکوويچي روان شناس اجتماعي فرانسوي، واژه تصورات را تئوريزه و آن را وارد علوم اجتماعي کرد.

نظريه ارتباطات بين فردي

طبق پژوهش هاي انجام شده، عزت نفس در کودکي شکل مي گيرد و عزت نفس پايين معمولا احساس عدم کفايت و بي ارزشي را در روابط با والدين و همسالان ايجاد مي کند .

نظريه کنترل

نظريه کنترل يکي از نظرياتي است که انحراف را نتيجه نارسايي کنترل اجتماعي مي داند .برخلاف ساير نظريات انحراف با اين سؤال آغاز مي کنند چرا مردم منحرف مي شوند ؟نظريه کنترل با اين پرسش آغاز مي کند که چرا در ابتدا مردم همنوا مي شوند ؟ طرفداران اين نظريه چنين پيشنهاد مي کنند که بايد به انحراف و نه هم نوايي توجه داشت زيرا زندگي روي هم رفته پر از وسوسه و فريب است و برخي اعمال انحرافي کاملاسودمندند .مردم فقط به اين دليل همنوايي مي کنند که جامعه قادر است رفتار آنان را کنترل نمايد و اگر چنين کنترل نبود ممکن است همنوايي کمي وجود داشته باشد.

نظريات فوکوياما

فوکوياما معتقد است که قبل از ورود به هر سيستم تجاري يا اجتماعي، بايد اطلاعات کافي درباره ي شبکه هاي اعتماد موجود در آن سيستم و ويژگي هاي آن به دست آورد زيرا اعتماد را پايه هرگونه مبادلات اقتصادي و اجتماعي مي داند .اومفهوم شعاع اعتماد را مطرح مي کند و بيان مي کند که تمامي گروه هاي اجتماعي داراي ميزان خاصي از شعاع اعتماد هستند که به مفهوم ميزان گستردگي دايره همکاري و اعتماد متقابل اعضاي يک گروه است . هرچه گروه اجتماعي داراي شعاع اعتماد بالاتري باشد، سرمايه اجتماعي بيشتري نيز خواهد داشت.

تئوريهاي طرد اجتماعي

طرداجتماعي به اين معناست که کسي يا چيزي توسط ديگري رانده شده است.

تئوري هاي دايره همسرگزيني

خانواده را از نظر رابطه ازدواجي به برون همسري و درون همسري تقسيم نموده اند :برون همسري خانواده هايي است که زن و شوهر خويشاوند نيستند و افراد برمبناي گزينش همسر خارج از گروه اجتماعي اقدام مي نمايند .خانواده هاي درون همسري برعکس، يعني زن و شوهر قبلا خويشاوند يکديگر بوده اند و افراد اجباراهمسر را از بين اعضاي گروهي که به آن تعلق دارند انتخاب مي کنند.

نظريه انتخاب عقلاني

نظریه های انتخاب عقلانی در این نظریه فرض براین است که انسانها عقلانی هستند و کنش آن ها مبتنی برشناختی است که تحت شرایط خاصی از مؤثرترین وسایل جهت نیل به اهداف خود دارند .

تاثير اينترنت بر همسريابي

همسرگزيني اينترنتي در جامعه ايران يك پديده نوظهور تلقي مي‌شود و اين پديده در جوامع غربي سابقه بيشتري دارد. ازدواج و همسريابي اينترنتي براي نخستين بار در فرانسه و در يكي از شهرهاي اطراف پاريس شکل گرفت که فعاليت اين سايت هم منوط به دوستي حداقل دوساله طرفين بود.

تفاوت‌هاي جنسيتي در همسريابي اينترنتي

مطالعات مربوط به آگاهي‌هاي شخصي مندرج در اينترنت و سايت‌هاي دوست‌يابي نشان مي‌دهد كه كليشه‌هاي جنسيتي بر توصيف مردان و زنان از شريك ايده‌لشان و همچنين بر تعريف آنها از راه‌هاي جذب شريك بالقوه هم تأثير مي‌گذارد. جنسيت بر ويژگي‌هاي باز نمودي خود تأثير مي‌گذارد.

آسيب شناسي ازدواج اينترنتي

گسترش اين نوع ارتباطات درسال هاي اخيردوام وپايداري برخي ازازدواج هاراباتهديد روبه روکرده است . ازدواج هاي اينترنتي به دليل مبتني نبودن برپايه هاي فرهنگي ارزش هاي جامعه وآشنانبودن افرادبايک ديگر وارزش هاي خانوادگي طرف مقابل به سرعت فرو مي پاشد. دراين شيوة آشنايي به دليل اين که مواجهۀفيزيکي به وجودنمي آيد،

ويژگي هاي کلي کاربران سايت هاي همسريابي

بااستفاده از روش مشاهده و عضويت در سايت هاي همسريابي« دوهمدم »و «بهترين همسر» به عنوان موارد بارز سايت ها از نظر تعداد کاربران و کليلک خور بالا، با استفاده از سيستم هاي جستجوي سايت، ويژگي هاي کلي کاربران از جهات مختلف بررسي كرده و نتايج به شرح زير است.

وضعيت موجود سايت‌هاي همسريابي

طبق آخرين اخبار موجود ، معاون وزير ورزش و جوانان گفت در حال حاضر ٣٠٠ سايت همسريابي شناسايي شده که نه نيروي انتظامي آنها را قبول دارد و نه در دولت پذيرفته شده اند.

منابع

آبرکرامي، نيکلاس و ديگران، فرهنگ جامعه شناسي، حسن پويان، چاپ دوم، تهران :چاپخش، 1370.

آخوندان، زهره، همسريابي اينترنتي؛ بررسي انگيزه، اعتماد و معيارهاي همسرگزيني از منظر كاربران سايت‌هاي همسريابي، پايان‌نامه كارشناسي‌ارشد رشته علوم اجتماعي، دانشگاه الزهرا (س)، استاد راهنما: سوسن باستاني، 1387.

آزادارمکي، تقي، فرايند تغييرنسلي، يررسي فراتحليلي در ايران، جوانان و مناسبات نسلي، شماره اول 1386.

احمدي، خدابخش، تحليل نقش اينترنت در ازدواج (همسريابي و خيانت )، همايش انجمن مشاوره ايران، دوره 13، 1392.

ادبي، نعيمه؛ بيگدلي، ايمان‌الله؛ اصغري ابراهيم‌آباد، محمد جواد، تأثیر عضویت در شبکه‌های اجتماعی مجازی بر گرایش‌ها و باورهای پیش از ازدواج: پژوهش کیفی، دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 19، پاییز و زمستان 1394، صص 106-93.

برات دستجردي، نگين و آرزو، عرفان، بررسي عوامل مؤثر در گرایش به ازدواج اینترنتی در بین دانشجویان (با رویکرد آسیب‌شناسانه به ازدواج اینترنتی)، دوره 2، شماره 4، پاییز و زمستان 1391، صص 65-82.

رازقي، نادر؛ عليزاده، مهدي؛ محمدي سنگ چشمه، سميه، بررسی جامعه‌شناختی نگرش جوانان نسبت به ازدواج در فضای مجازی، دوره 28، شماره 1 - شماره پیاپی 65، بهار 1396، صص 67-86

رابرستون، يان، درآمدي برجامعه باتأکيد بر نظريه هاي کارکردگرايي، ستيز و کنش متقابل نمادي، ترجمه حسين بهروان، مشهد :آستان قدس رضوي، 1372.

رشنو، مراد و کیانفر، فرهاد ، بررسی عوامل موثر جامعه شناختی نگرش جوانان به ازدواج از طریق استفاده از سایت های همسریابی، پنجمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی وروانشناسی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، 1396.

Adam, J. (2003). Understanding the Psychology of the Internet Behavior, Macmillan: Palgrave Macmillan.

Doise, W. and Palmonari, A. (1986) ≪Caracteristique des representations sociales≫. Texte de base, I'etude des representations socials. Paris.

Friedman, M et al (2003). Family Nursing Research Theory and Practice, 5th edition. New Jersey. Pearson Education, Inc.

. Friedman et al., 2003: به نقل از ادبي، نعيمه؛بيگدلي، ايمان‌الله؛ اصغري‌ابراهيم‌آباد، محمدجواد، تأثیر عضویت درشبکه‌های اجتماعی مجازی برگرایش‌ها و باورهای پیش از ازدواج: پژوهش کیفی، دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 19، پاییز و زمستان 1394، ص 94.

. موسوي حکمتي، محمدرضا، ارتباطات پيش از ازدواج دوران نامزدي و عقد. سايت طنين آرامش، 1393.

. ساروخاني، باقر، درآمدي بر دايره المعارف علوم اجتماعي، تهران: كيهان، 1370.

. سعيدي، علي و شكيبا، ابوالقاسم، مقاله روان‌شناسي ارتباطات اينترنتي، تهران: انديشه، 1384.

. رشنو, مراد و کیانفر، فرهاد ، بررسی عوامل موثر جامعه شناختی نگرش جوانان به ازدواج از طریق استفاده از سایت های همسریابی، پنجمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی وروانشناسی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، 1396.

. آخوندان، زهره، همسريابي اينترنتي؛ بررسي انگيزه، اعتماد و معيارهاي همسرگزيني از منظر كاربران سايت‌هاي همسريابي، پايان‌نامه كارشناسي‌ارشد رشته علوم اجتماعي، دانشگاه الزهرا (س)، استاد راهنما: سوسن باستاني، 1387.

. Wellman, 2001: به نقل از همان، ص 71.

Avatar

. Jakobson & Popdon, 1999: به نقل از همان، ص 71

. Herzlich, 1970: سبحاني، فرناز، تحليل محتواي سايت‌هاي همسريابي (مطاله موردي بهترين همسر و دو همدم)، پايان‌نامه كارشناسي‌ارشد رشته پژوهشگري علوم اجتماعي، دانشگاه فردوسي مشهد، 1393، ص 46.

. Serge Moscovici

. Moscovici, 1989: به نقل از همان، ص 47.

. Harter, 1999: به نقل از همان، ص 47.

. رابرستون، يان، درآمدي برجامعه باتأکيد بر نظريه هاي کارکردگرايي، ستيز و کنش متقابل نمادي، ترجمه حسين بهروان، مشهد :آستان قدس رضوي، 1372، ص 175.

. Fukuyama

. گيدنز، آنتوني، پيامدهاي مدرنيت، ترجمه محسن ثلاثي، تهران :نشرمرکز، 1388، ص 469.

. ساروخاني، باقر، مقدمه اي بر جامعه شناسي خانواده، تهران، سروش، 1381، 29.

. Riva and Galimberti, 2001: به نقل از همان، ص 69.

قیمت: 25,000 تومان پرداخت و دانلود

#نسخه_الکترونیکی_کمک_در_کاهش_تولید_کاغذ_است. #اگر_مالک_فایل_هستید، با عضویت تمام فروش های این محصول را به سبدکاربری خود منتقل کنید!