با گسترش فزاينده شهرنشيني و افزايش جمعيت شهرنشينان و مشکلات ناشي از آن، فراهم آوردن امکاناتي براي رفاه حال شهروندان بيش از پيش ضروري مي‌نمايد. امروزه اهميت و نقش مبلمان شهري در خدمات - رساني و زيباسازي شهري بر هيچ کس پوشيده نيست و مبلمان شهري از اجزاي ضروري و جدايي ناپذير شهرها محسوب مي‌شود. هدف از اين مطالعه بررسي نقش مبلمان شهري بر ارتقاء کيفيت محيط شهري و رضايتمندي شهروندان منطقه ٤ شهرداري کرمانشاه است که به روش توصيفي -تحليلي انجام گرفته است . گردآوري اطلاعات با استفاده از دو روش کتابخانه اي و ميداني (پرسشنامه ) صورت گرفته است . جامعه آماري اين پژوهش را شهروندان منطقه ٤ کرمانشاه تشکيل مي‌دهد که تعداد ٣٧٥ نفر از آنها با استفاده از فرمول کوکران انتخاب و پرسشنامه پژوهش به روش تصادفي ساده بين آنها توزيع شد. پرسشنامه پژوهش محقق ساخته است که روايي آن با استفاده از تحليل عاملي تأييدي مورد تاييد قرار گرفت و پايايي آن با استفاده از ضريب آلفاي کرونباخ به ميزان ٠/٨٠ تاييد شد. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از آزمون‌هاي همبستگي، t استيودنت در نرم افزارهاي AMOS و SPSS و براي سنجش ميزان رضايتمندي شهروندان از شاخص هال ين تن استفاده شد. نتايج پژوهش نشان داد که از نظر ساکنان اين منطقه مبلمان شهري در بهبود کيفيت محيط و رضايتمندي شهروندان تأثير دارد. مبلمان شهري منطقه ٤ کرمانشاه از زيبايي و تناسب مطلوبي و جانمايي صحيحي برخوردار نيستند. همچنين، بين عدم رعايت اصول استانداردهاي مبلمان شهري و به وجود آمدن ساختار ناموزون شهري و کاهش کيفيت محيط شهري همبستگي بالايي يافت شد.

واژه‌هاي کليدي : مبلمان شهري ،کيفيت محيط شهري ،رضايتمندي شهروندان، منطقه ٤کرمانشاه

١- مقدمه

١-١- طرح مسأله

شهرها از فضاهاي مختلفي تشکيل مي‌شوند که هر کدام از آنها براي حمايت و تسهيل برخي از فعاليت‌هاي فردي و اجتماعي و ايجاد معاني که شهروندان به آنها نياز دارند شکل مي‌گيرند. با توجه به اينکه هر فعاليت به فضايي با ويژگي خاص يا قرارگاه رفتاري مناسب نياز دارد، در صورت عدم وجود فضاي مناسب کيفيت بروز نوع فعاليت‌ها دچار مشکل شده و در نهايت موجوديت شهر از جنبه‌هاي اجتماعي، فرهنگي و هويتي با اختلال روبرو خواهد شد (فلاحت ،١٣٨٧). بي شک قسمت عمده اي از عناصر تشکيل دهنده سيماي شهر مبلمان آن شهر است که ريشه حضور مبلمان شهري در جوامع انساني به قدمت تاريخ است (محمدنژاد،١٣٨٧) و هيچگاه نمي‌توان نقطه آغاز مشخصي براي آن يافت.

١-٢- اهميت و ضرورت پژوهش

بستر کلان شهرهاي امروز پاسخگوي نياز ساکنان خود ناست و شدت فعاليت‌هاي شهري شرايط بسيار سخت و مخربي براي شهروندان به وجود آورده است . اجزاي کالبد شهرهاي امروزي از جمله کرمانشاه با سرعت حرکت انسان‌ها و فشار سنگين زندگي شهرنشيني سازگاري ندارد و فضاها و کاربري‌هاي عمومي آن از ظرفيت و قابليت لازم جهت پاسخگويي به نيازهاي زندگي پر شتاب شهري برخوردار نيست در اين ميان کيفيت فيزيکي شهرها؛ زيبايي شهر و رضايت شهروندان بدون برنامه ريزي صحيح ؛ مکان يابي مناسب ؛ لحاظ شرايط بومي و فرهنگي و ايجاد تناسب کارکردي ابعادي در شهر؛ سطوح ارتباطي و به ويژه مبلمان آن ايجاد نخواهد شد. در صورتي که تجهيزات شهري با برنامه ريزي و طبق استانداردها موجود صورت پذيرند شهروندان در آسايش و امکانات بيشتري زندگي خواهند کرد و رضايت آنها از محل سکونت خود بيشتر مي‌شود و در نتيجه باعث بهبود کفيت محيط شهري مي‌شود.

بنابراين اگر مهمترين نيازهاي انساني را عامل بقا و امنيت در شهر و احساس تعلق خاطر بدانيم بايد مبلمان شهري به نيازهاي انساني پاسخ دهد.

١-٣- اهداف پژوهش

مبلمان شهري و توجه به کيفيت محيطي در شهرهاي امروز به عنوان عنصري تحول آفرين و درآمدزا که مي‌تواند چهره شهر را نيز به عنوان يک نماد داخلي و بين المللي به همگان معرفي کند، شناخته مي‌شود.

مبلمان شهري بخش زيادي از فعاليت‌ها را در شهر سامان مي‌دهد و باعث بالا رفتن کيفيت برخورداري شهروندان از محيط پيرامون و افزايش رفاه و لذت آنها در فضاهاي شهري مي‌شود هدف کلي اين پژوهش بررسي نقش مبلمان شهري بر بهبود کيفيت محيط شهري است .

١-٤- پيشينه پژوهش

در سال‌هاي اخير در عرصه مبلمان شهري مطالعاتي صورت گرفته است . ازجمله اين تحقيقات که در غناي پايه‌هاي نظري تحقيق حاضر، نقش مؤثر داشتند مي توان به موارد زير اشاره کرد:

محمدنژاد و همکاران (١٣٨٧) در مقاله به مکانيابي مبلمان شهري با استفاده از GIS پرداخته که ابتدا به مبلمان شهري به عنوان يکي از عناصر و شاخصه‌هاي مهم شهري پرداخته شده و انواع مبلمان بررسي قرار گرفته و سپس مکانيابي شهري مورد مطالعه قرار گرفته و در مورد نقش مبلمان در تعريف فضاهاي شهري بحث شده است و در نهايت با توجه به اين نکته که امروزه GIS جاي خود را در بسياري از علوم علي الخصوص رشته‌هاي مرتبط با شهر و فضاهاي شهري باز کرده است و صاحب نظران در اين رشته‌ها با استفاده از اين سيستم به دقت، سرعت و سهولت در تجزيه و تحليل داده‌هاي مکاني دست پيدا مي‌کنند و به بررسي نقش سيستم اطلاعات مکاني در مکانيابي مبلمان شهري از طريق توابع تحليلي و مدلسازي پرداخته شده است . سلطان پور و همکاران (١٣٨٩)؛ در تحقيقي که منظر شهري دربرگيرنده فضاهاي نسبتا اجباري است که مردم از آنها مي‌گذرند عرصه‌هاي عمومي که بيشتر افراد در سفرهاي هرروزه خود از خانه به محل کار تجربه مي‌کنند مانند خيابان ها، چهارراه ها، پياده روها، پارک ها، و فضاهاي باز از اين دسته اند! انديشه فضائيت وجود انسان که در آن حيات انساني را در ارتباط با طبيعت و تعريف ساختار مکان ميسر مي‌داند به عناصري از جمله نيمکت، فرسودگي بر قامت مبلمان شهري و معيارهاي رنگ آميزي مبلمان شهري پرداخته اند.

١-٥-سوال‌هاي پژوهش

١-آيا کيفيت محيط شهري با توجه به مبلمان شهري بر رضايتمندي شهروندان نقش دارد؟

٢- آيا مبلمان شهري منطقه ٤ کرمانشاه از زيبايي و تناسب مطلوبي برخوردار است ؟

٣- آيا مبلمان شهري منطقه ٤ کرمانشاه از جانمايي صحيحي برخوردار است ؟

٤- آيا رعايت اصول استانداردهاي مبلمان شهري در بهبود کيفيت محيط شهري نقش دارد؟

١-٦- فرضيات پژوهش

١- مبلمان شهري در بهبود کيفيت محيط و رضايتمندي شهروندان نقش دارد.

٢- مبلمان شهري در منطقه ٤ کرمانشاه از زيبايي و تناسب مطلوبي برخوردار نيست .

٣- در منطقه ٤ کرمانشاه مبلمان شهري از جانمايي صحيحي برخوردار ناست .

٤- عدم رعايت اصول استانداردهاي مبلمان شهري باعث به وجود آمدن ساختار ناموزون شهري و کاهش کيفيت محيط شهري شده است .

١-٧- روش تحقيق

انتخاب روش تحقيق پس از تعيين هدف از اقدامات ضروري است، که بايستي توسط محقق صورت گيرد. روش انجام مطالعه در اين تحقيق با توجه به ماهيت کار مبتني بر روش توصيفي -تحليلي و پيمايشي است . جهت گيري اصلي اين پژوهش، کاربردي است . مباني نظري و پيشينه تحقيق با استفاده از منابع کتابخانه اي و اسنادي تدوين شده است . جامعه آماري اين پژوهش را ساکنان منطقه ٤ کرمانشاه تشکيل مي‌دهد که مساحت آن بيش از ١٦ ميليون و ٢٠ هزارمتر مربع را شامل مي‌شود. جمعيت ساکن در اين منطقه بر اساس آمار ارائه شده از سوي سازمان مطالعات و برنامه ريزي شهرداري کرمانشاه ١١٤٨١١ نفر برآورد شده است که تعداد ٣٧٥ نفر از آنها با استفاده از فرمول کوکران به صورت تصادفي ساده انتخاب و بين آنها پرسشنامه پژوهش به شيوه تصادفي ساده توزيع شد. پرسشنامه پژوهش ابزاري است محقق - ساخته که دربرگيرنده شاخص‌هاي رضايت مندي شهروندان از مبلمان شهري است که روايي آن با استفاده از تحليل عاملي مورد تأييد و پايايي آن از طريق ضريب آلفاي کرونباخ به ميزان 0.80 مورد تأييد قرار گرفت . تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از شاخص هال ين تن، و نرم افزارهاي AMOS و SPSS انجام گرفته است .

٢-تعاريف و مفاهيم

٢-١- مبلمان شهري

مبلمان شهري به عنوان يکي از عناصر مهم شهرها محسوب مي‌شود که اثاثيه، تجهيزات يا مبلمان شهري، اصطلاحات رايج اين تسهيلات و امکانات شهري هستند.

٢-٢- کيفيت محيط شهري

کيفيت محيط شهري عبارت است از شرايط اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و کالبدي -فضايي محيط شهري که نشان دهنده ميزان رضايت يا عدم رضايت شهروندان از محيط شهري است (شماعي و پوراحمد،٢٧٤:١٣٨٤).

٢-٣- رضايتمندي

رضايت مندي از معيارهاي کليدي سنجش ميزان کيفيت محيطي مطرح شده است و بدين ترتيب کيفيت محيط را اين گونه تعريف مي‌کنند "يک محيط با کيفيت بالا،احساس رفاه و رضايتمندي به جمعيتش را با ويژگي هايي که ممکن است فيزيکي، اجتماعي و يا سمبليک باشد، منتقل مي‌کند (Lansing and Marans, 1969: 195-199) و مفهوم رضايتمندي بر دامنه گسترده اي از تمايلات و مطلوبيت‌ها جهت رفع نيازهاي پايه و يا متعالي انسان اشاره دارد.

٣- نظريات مرتبط با فضاهاي شهري

گرچه توجه به نقش و ارتقاء وضعيت فضاهاي عمومي شهري از بدو پيدايش شهرها و به ويژه در طول بيش از يک سده گذشته همواره وجود داشته اما نگاه صاحبنظران به اين موضوع از روندي يکنواخت و ثابت برخودار نبوده و در دوران گوناگون متفاوت بوده است . به طورکلي، به نظر مي‌رسد که مي‌توان مهمترين رويکردهاي معاصر در ارتباط با فضاهاي عمومي شهري را بر مبناي گرايش غالب موضوعي (و نه زمان تقويمي نظريه پردازي ) در سه دوره اصلي ؛ پس از انقلاب صنعتي تا سال ١٩٦٠، از سال ١٩٦٠ تا ١٩٩٠ و از ١٩٩٠ تاکنون دسته بندي نمود (جدول ١).

٤-تحليل يافته‌ها

٤-١- سنجش مولفه‌هاي مبلمان شهري در بهبود کيفيت محيط و رضايتمندي شهروندان

براساس آماره‌هاي فراواني سوالات پرسشنامه از نظر پاسخگويان کيفيت محيط شهري و مبلمان شهري از وضعيت مطلوب و مناسبي ندارند و رضايت در حد کم است و عناصر مبلمان شهري مي‌تواند محيط‌هاي کارآمد و فضاهاي شهري با کيفيت خلق کنند

-٢-سنجش مولفه‌هاي مبلمان شهري از لحاظ زيبايي وتناسب

براساس آماره‌هاي فراواني سوالات پرسشنامه از نظر پاسخگويان مبلمان شهري از شکل و فرم مناسب، رنگ متناسب با محيط برخوردار نمي‌باشند زيرا عناصر مبلمان شهري از لحاض رنگ و زيباشناسي داراي ضعف هايي هستند

4-٣- سنجش مولفه‌هاي جانمايي صحيح مبلمان شهري

براساس آماره‌هاي فراواني سوالات پرسشنامه، مبلمان شهري از جانمايي صحيحي برخوردار ناست زيرا تعيين مناسب مکان‌هاي نصب و استقرار باعث مي‌شود تا مبلمان‌هاي شهري بهتر مورد استفاده قرار گرفته و موجبات آلودگي محيطي به همرا نداشته باشد. در جانمايي براي هر کدام از عناصر بايد نکاتي چون نرخ تردد و ازدحام مردم، مقدار دفعات استفاده، عوامل جوي، رفتار و عادات استفاده کنندگان، ابعاد و اندازه مبلمان، امکانات نصب تجهيزات، محدوديت فضا و ... رعايت شود

4-٤- سنجش مولفه‌هاي به وجود آمدن ساختار ناموزون شهري و کاهش کيفيت محيط

براساس آماره‌هاي فراواني سوالات پرسشنامه، عدم رعايت اصول استانداردهاي مبلمان شهري باعث بوجود آمدن ساختار ناموزون شهري و کاهش کيفيت محيط شهري مي‌شود. پاسخگويان از راحتي و مناسب بودن کفپوش خيابان‌ها و پياده روها، فضاهاي کافي براي پياده روي و قدم زني، ناراضي هستند زيرا پياده روها از مهمترين شبکه‌هاي دسترسي شهري هستند

4-٥- بررسي همبستگي متغيرهاي اصلي تحقيق

در اين قسمت به منظور تعيين رابطه ميان متغيرهاي از ضريب همبستگي استفاده مي‌نماييم . نمودار ١ رابطه بين متغيرهاي پژوهش را نشان مي‌دهد. همان - طور که در جدول (١٠) مشاهده مي‌شود مقدار کوواريانس متغيرهاي تحقيق معني دار هستند زيرا مقدار T-Value بيشتر از 1.96 است .

4-٧ آزمون فرضيات

در اين پژوهش با توجه به کاربرد معادلات ساختاري ارتباط بين متغيرهاي مکنون برآورد مي‌شود. در حقيقت با اين کار به طور همزمان کليه ضرايب همبستگي محاسبه مي‌شود، بنابراين کلية تخمين‌هاي ارائه شده از لحاظ آماري معنادار مي‌باشند. به عبارت ديگر، تمامي بارهاي عاملي مرتبط با سازه‌هاي تحقيق، در سطح اطمينان ٩٥ درصد معنادار هستند و براين اساس فرضيات تاييد شدند که به شرح ذيل است :

فرضيه ١- مبلمان شهري در بهبود کيفيت محيط و رضايتمندي شهروندان نقش دارد.

نتايج بدست آمده با توجه به سطح معني داري نشان مي‌دهد که مبلمان شهري در بهبود کيفيت محيط و رضايتمندي شهروندان نقش دارد زيرا سطح معني داري آن کمتر از 0.05 است .

5- نتيجه گيري

هدف از انجام اين پژوهش بررسي نقش و عملکرد مبلمان شهري در ارتقاء کيفيت محيط شهري و رضايتمندي شهروندان منطقه ٤ شهرداري کرمانشاه بود که به روش توصيفي - تحليلي انجام گرفت . نتايج حاصل از بررسي داده‌ها حاکي از آن داشت که ٤ فرضيه مطرح شده در پژوهش مورد تأييد قرار گرفت .

6- پيشنهادها

با توجه به پژوهش حاضر و با بررسي وضعيت موجود مبلمان شهري و کيفيت محيط در منطقه ٤ شهرداري کرمانشاه مي‌توان پيشنهادات زير را ارائه نمود.

-مکان يابي انواع مبلمان شهري در نقاط مختلف با دسترسي آسان .

-رعايت فواصل مناسب در استقرار انواع مبلمان با توجه به شرايط محيط و ميزان استفاده ي کاربران .

-به کارگيري مناسب ترين رويه‌ها و فناوري‌هاي موجود براي مکانيابي مبلمان شهري براي بهبود کيفيت محيط شهري.

منابع

آزاد خاني ،پاکزاد، ييلاقيان، آزاده، ييلاقي، مهدي . (١٣٩٢)، نقش مبلمان شهري بر رضايتمندي شهروندان و جذب گردشگر نمونه موردي منطقه ٢ کرمانشاه، اولين کنفرانس ملي معماري و فضاهاي شهري پايدار مشهد.

اسدي، لادن ؛ علي حسيني و مهدي مرادي، (١٣٩٤)، بررسي نقش مبلمان شهري در آرامش توريسم مذهبي نمونه موردي : خيابان امام رضا (ع ) مشهد مقدس، هفتمين کنفرانس ملي برنامه ريزي و مديريت شهري با تأکيد بر راهبردهاي توسعه شهري، مشهد، شوراي اسلامي شهر مشهد، دانشگاه فردوسي مشهد، شهرداري مشهد.

قیمت: 35,000 تومان پرداخت و دانلود

#نسخه_الکترونیکی_کمک_در_کاهش_تولید_کاغذ_است. #اگر_مالک_فایل_هستید، با عضویت تمام فروش های این محصول را به سبدکاربری خود منتقل کنید!